Ostrów Lednicki położony na zachód od Gniezna to jedno z najważniejszych miejsc w historii Polski. Można wręcz powiedzieć, że tu wszystko się zaczęło, bo prawdopodobnie w tym miejscu chrzest przyjął Mieszko I. A tak mało brakowało, aby to miejsce przestało istnieć...

Zespół pałacowo-sakralny

W XIX wieku pozostałości po kamiennej architekturze Ostrowa Lednickiego były rozgrabiane na cele budowlane. Na szczęście ruiny zwróciły uwagę ziemianina wielkopolskiego, hrabiego Edwarda Raczyńskiego. Wówczas zaczęto prowadzić tu archeologiczno-historyczne prace. Co więc wyczytano z kamieni? Okazuje się, że za panowania Mieszka I oraz Bolesława Chrobrego wyspa na jeziorze Lednica spełniała bardzo ważne funkcje. Istniał tutaj zespół pałacowo-sakralny, składający się z kaplicy oraz części reprezentacyjno-mieszkalnej, który wzniesiony został jeszcze w stylu preromańskim. Wybudowano go z płaskich płytek kamiennych połączonych zaprawą gipsową.

Tutaj urodził się król Polski

Niektórzy historycy twierdzą, że właśnie tutaj chrzest miał przyjąć Mieszko I razem ze swoją świtą, a z nimi symbolicznie cała Polska. Dowodem na to ma być między innymi wykreślona na planie koła kaplica o formie krzyża greckiego. Podczas badań jej wnętrza odkryto pozostałości po dwóch basenach chrzcielnych, wykonanych z wylewki gipsowej. Kaplicę zaopatrzono również w niewielką studzienkę, która dostarczała "świętej wody" niezbędnej w sakramencie chrztu.
Pałac z kolei, który został wzniesiony na rzucie prostokąta, ma wyraźnie wydzielone pomieszczenia. Największe z nich podzielone było trzema łukami arkadowymi na dwa trakty. Razem z kaplicą wzniesiono go po 985 roku. To prawdopodobnie tutaj na świat przyszedł Bolesław Chrobry, pierwszy król Polski. Tutaj miano gościć cesarza Ottona III, który pielgrzymował do grobu św. Wojciecha. Zespół użytkowano do przełomu XIII/XIV wieku. Dowodem na to jest ukrycie w jego murach XIV-wiecznych monet śląskich.

Wycięto 80 ha lasu

W północnej części wyspy, na kolejnym wzniesieniu, w II połowie X wieku wzniesiono drugą z kamiennych budowli wyspy. To tzw. drugi kościół, który składał się z kwadratowej nawy oraz prostokątnego prezbiterium. Wewnątrz kościoła odkryto dwa kamienne grobowce, w których spoczęli najprawdopodobniej synowie Bolesława Chrobrego.
O znaczeniu Lednicy przed tysiącem lat świadczą między innymi jej monumentalne umocnienia wałowe, które otaczają południową część wyspy. Widoczny dziś wał, który ma 8 metrów wysokości, we wczesnym średniowieczu mógł sięgać nawet 12 metrów. Zbudowano go z drewna i ziemi, miejscami wzmacniając brukiem kamiennym. Co ciekawe, jak obliczono do jego wybudowania musiano wykorzystać drewno z powierzchni około 80-hektarowego lasu.

Najstarsze godło i relikwiarz

W mieszczącym się w pobliżu jeziora Muzeum Pierwszych Piastów można oglądać dziś skarby, jakie odkryto na wyspie, a jest ich naprawdę sporo. Do najcenniejszych należą tzw. lednickie sakralia. Najważniejszą pozostałością chrześcijańskiego kultu pierwszych władców Polski jest wykonany ze złoconej blachy miedzianej i czarnego bursztynu, a następnie oprawiony w skórę niewielki relikwiarz w kształcie łacińskiego krzyża o półkoliście zakończonych ramionach. Pierwotnie mieściły się tutaj relikwie Drzewa Krzyża Świętego. Na wyspie odkryto również plakietkę z brązu, która przedstawia orła piastowskiego. To najstarsze odwzorowanie orła jako godła polskiego.

Arabskie dirhamy i denary Ottona

W muzeum znajduje się największy w Europie Środkowej zespół militariów związanych z jednym stanowiskiem archeologicznym. To niemal 300 sztuk broni. Wśród nich znajduje się jedyna w Polsce średniowieczna kolczuga, która waży 10 kg. Wykonano ją z kilku tysięcy metalowych pierścieni, złączonych za pomocą zgrzewania. Jej wyrób trwał około 1000 godzin! Do rzadkości należy również hełm z nosalem, wykuty z jednego kawałka żelaza. Kilka zachowanych mieczy zostało wykutych prawdopodobnie w XI-wiecznej Nadrenii. Najliczniejszymi militariami są groty włóczni i topory zachowane w dobrym stanie na dnie jeziora, nierzadko z całymi drzewcami. Nie brakuje tu także przedmiotów luksusowych, które posiadała zamieszkująca wyspę ludność. Wśród nich są złote oraz srebrne wyroby, a także wspomniane monety, wśród nich również arabskie dirhamy oraz denary Ottona III. Luksusowa biżuteria, którą odkryto, mogła z pewnością należeć do rodziny książęcej. Nie brakuje tu kunsztownie zdobionych blaszek ze srebra lub brązu, należących zapewne do ówczesnych elit.
woj
Źródło: materiały Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy