Jaskinia Raj znajduje się w pobliżu Chęcin (Góry Świętokrzyskie) w województwie świętokrzyskim na terenie rezerwatu przyrody „Jaskinia Raj“. Miejsce zostało odkryte stosunkowo niedawno, bo dopiero w 1963 roku. Pomógł oczywiście przypadek. Podczas wydobywania kamienia ze zbocza wzgórza Malik, utworzyła się szczelina, przez którą do środka dostali się ciekawscy kilkunastoletni chłopcy. Niestety, dzieci zniszczyły kilka cennych form naciekowych i po tym incydencie wejście do jaskini zostało zasypane. Rok później, podczas letniej praktyki terenowej do jaskini weszło kilku uczniów wraz z nauczycielami. Zorientowali się, że mają do czynienia z miejscem niezwykłym i poinformowali o swoim odkryciu speleologów.

To miejsce Raj się nazywa

Ze względu na walory przyrodnicze oraz dla kontrastu z istniejącym w okolicach kompleksem jaskiń nazywanym Piekło, jaskinia została nazwana przez odkrywców Raj. Dokonano też niezbędnych badań i sporządzono szczegółową dokumentację fotograficzną oraz plan jaskini. O odkryciu jaskini po raz pierwszy napisała Mirosława Boczarowa w artykule „Odkrycie nowej jaskini w Górach Świętokrzyskich“. Artykuł ukazał się na łamach „Przeglądu Geologicznego“. Niestety, po artykule znowu doszło do niekontrolowanego zwiedzania i dalszych zniszczeń. Wówczas Oddział Świętokrzyski Instytutu Geologicznego zarządził zamknięcie szczeliny wejściowej kratą. W 1966 roku podjęto decyzję o udostępnieniu jaskini dla zorganizowanego ruchu turystycznego. Przeprowadzono wiele prac górniczych, aby zabezpieczyć i udostępnić jaskinię dla zwiedzających. W miejscu dawnego wejścia wybudowana została sztolnia prowadząca do jaskini i zabezpieczająca mikroklimat wewnątrz korytarzy. Wykonano chodniki i szyb wentylacyjny. W październiku 1968 roku jaskinię uznano za rezerwat przyrody.

Turysto, możesz wejść!

Jaskinię udostępniono turystom dopiero w 1972 roku. Obecnie wejście do jaskini prowadzi przez pawilon wejściowy, w którym mieszczą się kasy biletowe, kawiarnia i niewielkie muzeum. Wystawa muzealna przedstawia geologię, historię i znaleziska archeologiczne oraz paleontologiczne, wydobyte podczas eksploracji jaskini przez ekipy naukowców. Wewnątrz jaskini panuje stała temperatura, która wynosi ok. 9 st. C, a wilgotność prawie 95 proc. Warto wspomnieć, że korytarze powstały ok. 350 mln lat temu. W późnym trzeciorzędzie i czwartorzędzie jaskinia powiększała się. Zamieszkiwana była przez neandertalczyków. W ciągu ostatnich tysięcy lat wejście do jaskini zostało całkowicie zasypane, co zapewne ochroniło podziwianą dzisiaj szatę naciekową jaskini. Obecnie do jaskini prowadzi sztucznie przekopany chodnik o długości 21 metrów. Trasa wiedzie przez Komorę Wstępną, Komorę Złomisk, ponownie przez sztucznie przekopany chodnik do Sali Kolumnowej. Po przejściu przez mostek trasa prowadzi przez najbogatszą w nacieki Salę Stalaktytową, przez Salę Wysoką i Komorę Wstępną do pawilonu muzealnego i wyjścia. W samej jaskini można obejrzeć bogate i różnorodne formy naciekowe, czasem o oryginalnych kształtach, jak stalaktyty, stalagmity, kolumny naciekowe, jeziorka. Jaskinię można zwiedzać pod opieką przewodnika, w grupach maksymalnie do 15 osób. Wewnątrz Jaskini Raj zainstalowano oświetlenie elektryczne. Obecnie długość trasy wycieczkowej wynosi 180 m, zaś zwiedzanie trwa około 45 minut.
kr